Sương mù và Tâm thức

Sương mù

Maurice CARÊME
(Lan Hương dịch)

Sương mù bỏ tất cả
Vào trong chiếc túi bông
Sương mù bao phủ hết
Xung quanh ngôi nhà tôi

Trong vườn không còn hoa
Lối đi không còn cây
Nhà kính bên láng giềng
Như đang bồng bềnh bay

Tôi cũng không biết nữa
Đang nấp ở chỗ nào
Chú chim sẻ nhỏ
Buồn rầu chiêm chiếp kêu.

----

Sớm nay đọc lại bài thơ Sương mù của tác giả Maurice CARÊME do bạn Lan Hương dịch trong phần comment ở một entry trước mà hôm qua tôi đã đọc và nghĩ mãi về tiếng chim kêu chiêm chiếp không biết ở đâu giữa sương mù dâng kín. Tự nhiên tôi lại liên tưởng đến một trạng thái của con người mà tâm thức cất tiếng kêu yếu ớt của con chim nhỏ, ta cảm thấy tiếng kêu đó mà không biết nó ở đâu trong sự chìm đắm của đời sống. Rồi có lúc sương bỗng tan ra ta có thể đến bên con chim nhỏ để nghe tiếng nó hót, thậm chí có thể giúp nó thoát khỏi cái lưới nào đó để nó có thể bay lên trời cao và hót vang. Và tôi nhớ đến bài viết của một người bạn, bèn tìm để đọc lại, mạn phép các tác giả xin chia sẻ với mọi người.
HY


Tâm thức

(Bài này của bạn Tiểu Vũ ở langven.com ngày 1-12-2004)

Một tâm thức khoẻ khoắn lành mạnh là điều cần thiết. Nó cũng là điều kiện để đôi khi ta có những khỏang tĩnh lặng cần thiết trong đời sống tinh thần. Tĩnh lặng để nhìn nhận mọi điều một cách thông suốt và chính xác hơn.

Con người ta suy đóan và hành động dựa vào ba yếu tố: lý trí, tình cảm, và tâm thức.

Khi đứa trẻ sinh ra, nó tư duy và hành động không theo những lý trí hay tình cảm tinh vi, bởi đó là những thứ đòi hỏi kinh nghiệm từ đời sống. Vậy đứa trẻ tư duy và hành động như thế nào? Xin thưa: bằng bản năng tự nhiên và tâm thức. Cảm giác yên tâm là một bản năng của tâm thức.

Có những cuộc trò chuyện chẳng đâu vào đâu nhưng lại tạo ra cảm giác nhẹ nhõm. Điều này thực ra không có gì huyền bí. Bình thường con người suy đóan và hành động theo lý trí và tình cảm nhất thời. Được chỗ này thì bỏ chỗ kia, nên luôn có cảm giác bất an và không hòan thiện. Khi đối thọai sẽ khơi gợi ra những góc cạnh khác nhau của vấn đề. Từ đấy mà ta vô tình tạo điều kiện cho tâm thức của mình có được một cảm nhận trước tòan cục.

Khi tâm thức của mình đã được tiếp xúc với tòan cục rồi, khi không còn gì là bất minh và mờ ám nữa, khi ấy bản năng tìm đến sự yên tâm sẽ được phát huy đầy đủ. Nó sẽ làm cho mình nhìn nhận mọi điều một cách thông suốt hơn. Thông suốt cũng có nghĩa là yên tâm.

Những khỏang lặng là luôn cần thiết cho một đời sống tinh thần phong phú. Muốn tâm yên tĩnh, thì trước hết ta phải nhận ra mình có một tâm thức tiềm ẩn. Nó luôn tìm cách suy xét và bảo vệ chính ta. Thứ hai, nên tạo điều kiện cho tâm thức ấy được tiếp xúc với tất cả những gì nó cần tiếp xúc.

Bởi vì con người là một chỉnh thể các mối quan hệ gia đình và xã hội.

Có thể các mối quan hệ trong gia đình mình ít nhiều còn lỏng lẻo. Những cảm nhận với nhau của vợ và chồng thực ra cũng nặng về lý trí và tình cảm. Cả với con cái cũng thế. Chúng ta chỉ nói chuyện học hành và sinh họat. Không phải lúc nào ta cũng quan tâm tới con mình thực ra suy nghĩ những gì, ham muốn điều gì. Do tâm thức không nhận đựơc đầy đủ dữ liệu như thế nên cảm nhận về chính người thân và gia đình cũng có thể lầm lạc.

Đó là ví dụ cho một dạng kẽ hở, một chỗ sơ đễnh mà tâm thức không được tiếp xúc đầy đủ. Tương tự như thế khi yêu thương một người, đáng nhẽ phải nhìn vào nhau trong mối giao hòa tâm thức tòan diện nhất, thì ta lại cuốn theo những tình tiết ong bướm nặng tính cải lương. Đôi khi đó cũng là điều ngăn cản người ta yêu thương nhau thật lòng và hết lòng.

Cảm nhận một tác phẩm văn học nói riêng hay nghệ thuật nói chung cũng như vậy thôi. Cảm thụ là một quá trình đàm thọai giữa tác phẩm và lý trí cùng tình cảm của chính mình. Nhưng cũng lại không thể quên đi vai trò của tâm thức. Phải là người cảm thụ có kinh nghiệm để khiến cho tâm thức của mình đối diện với tác phẩm một cách tòan diện nhất. Khi ấy nhìn nhận của mình sẽ trở nên thông suốt và chính xác hơn hết. Đương nhiên, như thế cần có cả một vốn sống dồi dào nữa.