Làm thơ và làm nghiên cứu

(Nhân dịp Tết đến Xuân về tôi viết bài này tặng bác LH, cũng là muốn trả ơn cô giáo dạy tiếng Pháp :)

I.

Làm thơ và làm nghiên cứu có rất nhiều điều khác biệt, ngay cả việc viết về hai thứ này cũng khác nhau. Với công việc nghiên cứu bạn càng phân tích mổ xẻ từng bước các quá trình tiến hành, các phương pháp sử dụng, so sánh, đối chiếu với các nghiên cứu khác thì mọi thứ càng rõ ràng. Thơ thì khác, ngay cả khi phân tích thơ của mình tôi cũng thường gặp phải cảm giác những lời mà mình đưa ra là khiên cưỡng, không thật. Dường như tôi đã không thể nắm bắt được bài thơ ngay khi đặt dấu chấm hết nó. Nó đã chạy đi hay là cảm xúc khi viết một khi đã đậu vào câu chữ trong thơ thì cũng là lúc đã bay ra khỏi tâm trí. Nhớ về điều không còn ở đó nữa chỉ cho những phác họa mờ mịt phiến diện và cái dở cuối cùng của việc hồi tưởng là níu vào câu chữ.

Ví dụ gần đây nhất là bài Khi ấy trong entry trước, khi ấy tôi ngồi trong thư viện để sửa luận án, một chút nao nao ngang qua tâm trí khiến tôi vừa muốn giữ mình lại vừa muốn trôi theo cảm xúc. Vì biết cảm xúc của mình có thể lên cao hoặc xuống thấp, có khi quẩn xoáy trong lòng thành một nỗi cay đắng đến rơi nước mắt nên tôi muốn thoát ra khỏi tâm trạng khó gọi tên đó. Tôi nhớ đến một việc giúp tôi kiềm chế cảm xúc rất tốt ấy là ngồi đan, từng mũi len đều đặn đưa đi trên que tạo thành dòng ngang lặp đi lặp lại luôn giúp tâm trí tôi lắng lại. Những dải len màu khác nhau đan xen trên chiếc áo đang mặc như gợi ý với tôi rằng có thể viết ra thành dòng cảm xúc nao nao trong tâm trạng để nó trôi đi yên bình. Một đám mây câu chữ phảng phất trôi qua đầu đã giúp tôi trong lúc tôi thong thả giữ thanh bằng cho vần đi ngang đều đặn như những hàng len trôi qua kim đan, vui buồn cũng nối nhau đi ngang nhẹ nhàng. Suýt nữa thì một chút chua chát đọng câu cuối nhưng tôi đã đỡ cho nó bay ngang. Mọi chuyện đã diễn ra êm đẹp, tôi viết xong bài đó cảm thấy thoải mái hơn và tiếp tục công việc của mình.

Khi tôi đọc những comment của bạn bè về bài thơ, tôi đọc và cũng vào comment, nhưng sau đó đọc lại comment của mình tôi lại thấy có gì đó khiên cưỡng, áp đặt. Bây giờ sau khi đã kể lại mọi chuyện một cách dài dòng về bài thơ ấy, tôi vẫn cảm thấy có điều gì thiếu mất như sắc mầu hình dạng của áng mây phảng phất trôi ngang khi đó mà tôi không chụp ảnh hay tả lại trọn vẹn cho bạn bè mình xem hoặc đọc được. Như vậy đấy, viết về thơ thật khó, ngay cả khi bạn viết về thơ của mình...

(còn tiếp)