Mùa đông

Hégésippe Moreau (1810 - 1838)
Lan Hương dịch

Thôi vĩnh biệt những ngày đẹp trời! Cái lạnh tăm tối tháng Mười một
Kết án nhà thơ lưu đày xa căn phòng
Nơi tươi cười nào hoa thắm, nào mặt trời, nào tươi vui,
Thật chẳng còn gì nữa, tất cả đã trốn đi như trong giấc mộng đêm hè
Ở xa kia, bằng giọng hát buồn tẻ và xúc động,
Chú mục đồng một mình lạc giọng hát bài thánh ca cổ
Và gió mang đến tôi một nửa những thanh âm lẩn khuất
Nửa còn lại bay lên trời
Người đàn bà trong Kinh thánh lang thang, lưng còng, nhợt nhạt
Kéo lê dọc theo cánh rừng cành cây khô
Để còn nhóm lửa được vài ngày mà nuôi sống con, rồi chết.
Không còn tình yêu dưới những tàn cây, và khu rừng đồng lõa
Rên rỉ dưới sương giá như dưới chiếc áo tang
Khu rừng xưa đẹp như nàng tiên nữ
Thả mái tóc xanh tươi cho thần gió tây mơn man
Nay gầy hói, không hương thơm, không phục trang, không sức sống
Lắc lư trên không những cành xương khô
Âm thanh huyền bí từng đợt vang lên
Giống như một giọng nói báo rằng : Dương thần Pan đã chết
Thật vậy, cả thiên nhiên đang hấp hối giờ phút này,
Vậy mà không phải vì đưa tang nàng mà tôi khóc
Không phải vậy, vì tôi kinh hãi nhớ và nghĩ tới
Mùa này là mùa của đói và của lạnh
Bao người bất hạnh run rẩy và tự nhủ «Sao mà tôi lại không có được,
Để cất mình lên bay xa những cánh đồng tuyết,
Đôi cánh của loài chim, đi tìm ở nơi xa,
Hạt ngũ cốc trong luống cày và tổ ấm trong bông hoa
Bay tới những bến bờ không có mùa đông thơm nức hương cam
Nơi được núi lửa Vésuve luôn tỏa khói sưởi ấm,
Trước những lâu đài, trên làn đá cẩm thạch âm ấm
Người dân xứ Naples ngủ thiếp dưới ánh mặt trời ban trưa
Ôi ai sẽ mang tôi đi?…» Nhưng bị giam cầm tại chỗ,
Than ôi, người nghèo khổ chết trong nhà tù đá băng;
Hắn chết, vậy mà người giàu có vô tư
Chạy cỗ xe du hành đến mòn cả trục bánh
Những ngày tươi đẹp đã qua; Có hề chi! Những kẻ sung sướng!
Hãy bỏ mặc tư viên của bạn cho gió quét;
Hãy thả mình từ lâu đài xuống thành phố,
Nơi mà vàng bạc luôn tạo cho ta những ngày vui.
Trong thành Babylone của chúng ta, lữ quán mênh mông
Dành cho những kẻ được số mệnh ưu đãi, đại tiệc bắt đầu.
Hãy ùa vào thành Paris như những nhà chinh phục;
Hãy vội vàng lên đừng kềm hãm những ham muốn thất thường
Tất cả thú vui và những điều kỳ thú là dành cho bạn đấy,
Kẻ nghèo đổ mồ hôi, thi sĩ thức trắng đêm vì bạn
Trái ngọt của nghệ thuật và của mọi miền khí hậu,
Những bài ca của Rosini, những vở kịch của Dumas;
Những đêm tình yêu, những nữ thần hoan lạc ô uế;
Trong sáu tháng Paris là của bạn, thế giới là của bạn!
Đừng sợ gì Nữ thần công lý Thémis,
Trước nhánh cây vàng và chó Cerbère ba đầu,
Nàng dịu đi và thiếp ngủ.
Nhưng để thưởng thức niềm hạnh phúc đơn độc này
Mà bạn đã cố tình kiêng cữ để nồng thêm gia vị,
Thì đừng bao giờ đưa mắt nhìn xung quanh
Hãy đi qua, bảo bọc mình trong áo choàng rộng và giáp sắt
Bởi nếu mắt bạn dừng trên những nỗi đau vô số kể
Bò lê dưới chân bạn và rùng mình trong bóng tối
Như cơn rùng mình vì sốt, trước cửa phòng dạ vũ,
Lòng thương hại sẽ xiết lấy bạn, và lòng thương hại làm ta đau
Khuôn mặt hồng hào của bạn sẽ trở nên cau có
Và đêm đến giường ngủ của bạn sẽ mang một nếp gấp trên cánh hồng
Hãy run sợ, trong khi rượu punch đang sôi sục trong bầu rượu,
Mà nhớ đừng bất cẩn để ánh mắt lạc ra cửa
Tiếng cười của bạn sẽ gợi nên một bóng ma kỳ lạ
Bạn sẽ mặt đối mặt với lão già Lazare
Người đầy vết lở loét hôi thối, thèm thuồng mà không dám
Giành giật với lũ chó của bạn những mẩu thức ăn thừa
Khi cỗ xe của bạn với gia huy vàng làm lóa mắt
Nảy tưng và rền vang trên cầu
Hãy phóng nhanh, kẻo bạn sẽ phải nghe thấy
Tiếng những người rơi xuống dưới vọng lên
Bởi lúc này lũ người ùa tán loạn
Nhà quàn xác sẽ đi vớt xác người trôi theo dòng nước
Sự ích kỷ, như vị quốc vương, hưởng thụ và ngự trị;
Ngài có những tội ác phải giấu diếm, và eo biển Bosphore là đây.
Quả thực, đôi khi một tiếng than nhè nhẹ
Làm tổn thương vẻ uy nghi của người giàu đang tiêu hóa;
Đám người, mà đói khát gặt hái hàng triệu triệu,
Đưa mắt tự đếm mình và nói : Nếu chúng ta muốn!
Tiếng nức nở sẽ hóa thành tiếng kêu, đau đớn thành cơn cuồng nộ,
Nhiều thành phố sẽ dõi theo Croix-Rousse.
Nhưng sao nào! Bạn không có những diễn giả hùng hồn,
Chỉ bằng một lời nói lửng lơ, có thể dẹp êm gió bão,
Hà tiện với thân xác kẻ nghèo một chút của bố thí,
Tặng bánh mì hào phóng bằng lời nói.
Và như đấu sĩ Tây ban nha giương tấm khăn choàng đỏ chói
Khiêu khích con bò mộng hung dữ,
Họ vung lên một tấm giẻ ba màu
Để mê hoặc cặp mắt giận dữ của con cọp nhân dân?
Ôi khi nào ngày tôi ước mơ sẽ tới,
Ngày muộn màng đó sẽ chữa lại bao ngày tồi tệ
Bình đẳng, theo như lời những nhà văn tiên tri,
Nhẹ nhàng và êm ái, sẽ vuốt ve tất cả những mái đầu ?
Không bao giờ, lý trí nói, thế giới già nua sẽ không thay đổi;
Trái tim tôi nhủ thầm : Càng hay!
Tôi vẫn thường nói : khi ngày trả thù đến,
Nếu kẻ bị đàn áp lạc lối, hắn đã được tha thứ từ trước.
Spartacus sẽ nắm lấy thanh gươm vương quyền,
Chàng sẽ thức tỉnh dân chúng dưới lòng đất,
Chúng sẽ hiện ra vào dịp lễ thần Saturne,
Làm nhơ bẩn những cuốn Biên niên sử của chúng ta với hàng ngàn tên gọi xấu xa:
Nào là ăn mày, du côn, du mục, trộm cướp,
Ngã gục rồi tái sinh dưới lưỡi rìu đao phủ
Những kẻ no nê, cuối cùng, để ngăn chúng lại
Sẽ chịu xẻ cho chúng một miếng bánh ngọt mừng lễ,
Nhưng dân chúng, hứng khởi vì trả thù và nổi loạn, đòi
“Của ta tất cả mọi phần, vì ta là chúa sơn lâm”.
Khi đó lời tiên tri của Isnard cho dân chúng sông Seine sẽ trở thành hiện thực,
Bên bờ sông hoang vắng, những kẻ man rợ ngơ ngác
Hỏi xem đâu rồi thành Paris?
Để quét khỏi mặt đất Nữ hoàng thành Sodome
Mái vòm cung điện cũng không che chở nổi
Sét sẽ nổ vang và gió bốn phương
Sẽ làm muối rơi như mưa đá trên mặt đất bốc khói.
Tôi sẽ hoan nghênh cảnh đại hỏa hoạn này,
Tuổi trẻ vô cảm của tôi sẽ nóng máu lên.
Vậy là tôi lạc lối trong những ước mong bất cẩn,
Và tôi khơi cháy những vần thơ nóng bỏng bằng nước mắt
Và tôi căm ghét, vì đau khổ khiến ta tức giận;
Nhưng một chút hạnh phúc đã nhanh chóng cải hóa tôi.
Để vần thơ khoan dung tha thứ cho nhân loại,
Thì thi sĩ cần gì ? Chỉ một nụ hôn và bánh mì.
Chúa trời đã khiến gió bớt lùa vào sự nghèo nàn trần trụi của tôi;
Nhưng thời đại sắt đá này còn tiếp tục với bao kẻ khác
Và nỗi đau của những người anh em khiến tim tôi xúc động
Xin Chúa hãy tốt lành với tất cả mọi người như đối với tôi
Cầu cho lương thực Ngài ban dập tắt lời báng bổ
Ngăn chúng tôi khổ đau, bởi Ngài muốn chúng tôi thương yêu
Để những người con được Ngài chọn và những đứa bị ruồng bỏ,
Không còn ném cho nhau những ánh nhìn tức giận dưới trần thế này
Ngài đã cho lũ chim nhỏ thức ăn, xin hãy nuôi tất cả những kẻ đói
Cầu cho mùa đông của Ngài dịu êm, và khi triều đại của nó kết thúc,
Nhà thơ và chim chóc sẽ hát : Cầu được phước lành.