Bài giảng 5 phút

Thứ năm tuần vừa rồi tôi vừa trải qua một cuộc phỏng vấn trong đó có yêu cầu chuyển tải một nội dung chọn trước thông qua 5 phút giảng dạy.

Thoạt tiên, với ý định tìm việc cho mùa hè sắp đến tôi apply vào chỗ này http://www.princetonreview.com/, chọn các môn dạy là Biology, General Chemistry và Organic Chemistry cho khóa học MCAT (MCAT là một kỳ thi tiêu chuẩn đầu vào các trường Y ở Bắc Mỹ, đối tượng là các sinh viên đã học xong năm thứ nhất ở đại học).

Đầu tháng hai apply thì gần cuối tháng họ nói họ chỉ cần dạy môn Biology và đề nghị tôi thi bài MCAT dành cho người dạy Biology (MCAT Bio Instructor Qualifying Test) gồm 60 câu lựa chọn A, B, C, D, E. Thi xong họ báo tôi thi qua và gọi đi phỏng vấn, nguyên văn họ viết thế này:
"Dear Yen,
Congrats! You scored 47/60 on the Biology content test (42/60 is considered a pass)
Based on the application you submitted and your test scores, we’re excited to interview you for a teaching position with The Princeton Review..."

Để chuẩn bị cho cuộc phỏng vấn tôi đến hỏi bà Carmen, tôi biết bà thông qua một workshop, bà làm ở World Skills Ottawa và có rất nhiều kinh nghiệm trong việc này. Thư mời phỏng vấn đề nghị tôi chuẩn bị một nội dung dạy trong 5 phút, vì họ nói nội dung này ko nhất thiết liên quan đến môn tôi dạy và không nên quá phức tạp, tôi chọn nội dung "Tại sao bầu trời lại xanh?" và chuẩn bị bài như kể một câu chuyện ngắn gọn cho người nghe hiểu những yếu tố nào đã làm nên bầu trời xanh. Gặp bà Carmen tôi trình bày với bà bài nói của tôi, bà bảo: "Không phải chỉ giảng bài thế này, phải hỏi để cho họ trả lời, hướng câu hỏi đến những nội dung cần nói cho đến khi họ trả lời đúng. Mày có 5 phút thôi và nhiệm vụ của mày sẽ là người hỏi và hướng câu hỏi đến chỗ cần thiết, tự sinh viên phải trả lời và tìm ra đích."
Bà tiếp tục: "Bây giờ tao có một ví dụ thế này, tao đang nghĩ đến một người và mày phải trả lời cho tao người đó là ai, mày đặt câu hỏi và tao trả lời Phải hoặc Không (Yes or No). Mày bắt đầu hỏi đi."
Tôi ngập ngừng: "Người ấy là đàn ông phải không?"
Bà Carmen: "Phải"
Tôi: "Ông ấy là nghệ sĩ phải không?"
Bà Carmen: "Không"
Tôi: "Ông ấy là thương gia phải không?
Bà Carmen ngập ngừng một chút: "...Không"
Tôi: "Ông ấy là chính trị gia phải không?"
Bà Carmen: "Phải"
Tôi: "Ông ấy ở ngoài nước Canada phải không?"
Bà Carmen: "Phải"
Tôi: "Ông ấy là Obama phải không?"
Bà Carmen (rất khoái chí): "Phải, đúng hoàn toàn! Mày thấy chưa, chỉ trong 5 câu hỏi mày đã làm hẹp dần đối tượng mà ban đầu mày chưa biết là ai và cuối cùng trả lời chính xác. Bây giờ về chuẩn bị lại bài giảng của mày đi và nhớ là hãy hỏi các câu hỏi và nghe họ trả lời, tìm câu trả lời đúng dẫn dắt rồi lại hỏi tiếp, cứ thế cho đến khi họ tìm ra câu trả lời đúng cuối cùng cho nội dung. Phải để cho họ thấy chính họ đã tìm ra nó, và mày chỉ thêm chút ít cho hoàn thiện thôi. Nhớ gửi trước cho họ Outline và các hình vẽ nếu có"

Tôi về chuẩn bị lại và bài giảng 5 phút của tôi thành ra một loạt các câu hỏi khi đến buổi phỏng vấn thì sự hỏi đáp nó diễn ra như thế này, T là tôi, S là người phỏng vấn đóng vai sinh viên (tôi viết tiếng Anh trước sau đó sẽ dịch ra tiếng Việt ):

T: Hello everybody, this morning we are working together to answer some questions, one of them is "Why is the sky blue"? Anyone knows "Why is the sky blue"?
S: No
T: ok, let me know some factors make the sky blue and I will write down here...
S: hmm ...
T: Do you see the sky is blue at night?
S: No
T: So, tell me the first thing makes the sky blue
S: Light from the sun
T: Yes, wonderfull! Light is one factor, what about the other? We know that the moon doesn't have the atmosphere, and the sky there is black. So, tell me what is the second thing?
S: The atmosphere
T: Correct! What does the atmosphere contain?
S: Nitrogen, oxygen, argon gas... water vapor...
T: very good! The atmosphere contains gas. What do you know about light?
S: ...kind of energy that radiates in waves...
T: Correct! The energy of the radiation depends on its wavelength and frequency. Wavelength is the distance between the tops of the waves. Frequency is the number of waves that pass by each second. The longer the wavelength of the light, the lower the frequency, and the less energy it contains. And what does rainbow tell us ?
S: white light is a mixture of different colours
T: Wonderfull! The colors have different wavelengths, frequencies, and energies. Violet has the shortest wavelength in the visible spectrum. That means it has the highest frequency and energy. Red has the longest wavelength, and lowest frequency and energy. What happens when light hits gas in the atmosphere?
S: absorbed
T: Excellent! It get absorbed. The different colors of light are affected differently. What color is absorbed more?
S: red...blue ?
T: All of the colors can be absorbed. But the higher frequencies (blues) are absorbed more often than the lower frequencies (reds). The absorbed blue light is then radiateted in different directions. What do we see now?
S: The sky is blue.
T: Good job! Thank you!

Cuộc phỏng vấn diễn ra thành công và họ đề nghị bước tiếp theo là đi training ở Toronto cho khóa dạy MCAT. Tôi ghi lại chuyện chuẩn bị bài giảng 5 phút này vì tôi thấy nó khá thú vị.

(Tiếng Việt đoạn đối thoại trên:

T: Xin chào tất cả mọi người, sáng nay chúng ta cùng làm việc với nhau để trả lời một số câu hỏi, một trong số đó là "Tại sao bầu trời màu xanh"? Ai biết "Tại sao bầu trời xanh" không?
S: Không
T: Nào, cho tôi biết một số yếu tố làm cho bầu trời xanh và tôi sẽ viết ra ở đây ...
S: hmm ...
T: Bạn có thấy bầu trời màu xanh vào ban đêm?
S: Không
T: Vì vậy, cho tôi biết điều đầu tiên làm cho bầu trời xanh
S: Ánh sáng từ mặt trời
T: Tuyệt vời! Ánh sáng là một yếu tố, còn gì khác? Chúng ta biết rằng mặt trăng không có bầu khí quyển, và bầu trời ở đó có màu đen. Nào, cho tôi biết yếu tố thứ hai là gì?
S: Không khí
T: Đúng! Bầu không khí có chứa gì?
S: nitơ, oxy, khí argon ... hơi nước ...
T: Rất tốt! Khí quyển chứa các khí. Bạn biết gì về ánh sáng?
S: ... loại năng lượng bức xạ dạng sóng ...
T: Đúng! Năng lượng của bức xạ phụ thuộc vào bước sóng và tần số của nó. Bước sóng là khoảng cách giữa các đỉnh của sóng. Tần số là số của sóng đi qua mỗi giây. Bước sóng của ánh sáng càng dài, thì tần số càng thấp, và năng lượng ít hơn nó chứa. Và cầu vồng cho chúng ta biết những gì?
S: Ánh sáng trắng là hỗn hợp của các màu sắc khác nhau
T: Rất tuyệt! Những màu sắc có bước sóng khác nhau, tần số, và năng lượng. Màu tím có bước sóng ngắn nhất trong quang phổ nhìn thấy được. Điều đó có nghĩa là nó có tần số cao nhất và năng lượng. Màu đỏ có bước sóng dài nhất, và tần số thấp nhất và năng lượng. Điều gì sẽ xảy ra khi ánh sáng chạm vào khí trong bầu khí quyển?
S: hấp thụ
T: Giỏi quá! Nó được hấp thụ. Các màu sắc khác nhau của ánh sáng bị ảnh hưởng khác nhau. Màu sắc nào được hấp thụ nhiều hơn?
S: màu đỏ? ... màu xanh?
T: Tất cả các màu sắc có thể được hấp thụ. Tuy nhiên, các tần số cao hơn (các màu xanh) được hấp thụ nhiều hơn so với các tần số thấp hơn (các màu đỏ). Ánh sáng màu xanh được hấp thụ thì sau đó được phát xạ theo các hướng khác nhau. Chúng ta thấy gì bây giờ?
S: Bầu trời màu xanh.
T: Tốt lắm! Cảm ơn các bạn!)


Hình vẽ minh họa cho bài giảng: