Ký ức Sinh thái

In ecological systems, past states can influence present states and this has been termed "ecological memory" - Trong các hệ sinh thái, các trạng thái trong quá khứ có thể ảnh hưởng đến các trạng thái hiện tại và điều này được gọi là "ký ức sinh thái".

Tôi nghe câu định nghĩa này trong buổi seminar về Ecological memory ở trường, nó làm tôi nghĩ đến nhiều thứ. Người ta lấy ví dụ về cánh rừng xảy ra đám cháy từng phần, sau một thời gian dài cây cối sẽ mọc trở lại tốt tươi nhưng giữa các phần không bị cháy và bị cháy thì cây cối mọc lên có sự khác nhau, có loài được kích thích hơn, có loài khó khăn hơn. Đám cháy qua lâu rồi đã không bị biến mất sạch dấu vết và nằm lại mãi trong lịch sử của cánh rừng.

Thuyết nhân quả của Phật giáo phần nào có thể liên hệ ở đây tuy người ta thường dùng thuyết này để nói đến số phận từng con người, đã làm điều gì thiện ác đã gánh nghiệp quả ra sao. Nếu không nói tới mục đích cảnh báo răn dạy mà chỉ ở góc độ quan sát thì đối tượng con người trong vấn đề này cũng rất thú vị. Gương mặt của một phụ nữ đứng tuổi có thể bộc lộ đời sống hạnh phúc hoặc đau khổ trước đó, kết quả của một mối tình đầu có thể thay đổi rất nhiều cuộc đời một con người...

Ký ức sinh thái là một khái niệm thuộc sinh thái học dùng trong nghiên cứu các hệ sinh thái trong tự nhiên, nghĩ miên man thế nào tôi lại liên hệ khái niêm này với xã hội con người. Con người trong xã hội ảnh hưởng chủ yếu bởi quá trình giáo dục từ nhỏ đến lớn, môi trường sống, môi trường thông tin, các mối quan hệ... Con người từ những cái tích lũy được lại tác động ngược trở lại xã hội, nhớ đến lời Bác Hồ, Bác đã nói một câu đúc kết rất hay: "Vì lợi ích mười năm phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm phải trồng người." Đọc báo mới nhớ ra ngày mai 21-6 là ngày nhà báo Việt nam, tự nhiên lại nghĩ ảnh hưởng của báo chí thông tin một chiều lên xã hội có lẽ cũng rất lâu dài.

By the way, xin chúc mừng các nhà báo Việt nam nhân dịp 21-6!

***

Những bài báo

Tôi muốn nói đến những bài báo của luật sư Lê Công Định, những bài báo đã khiến tôi rất tin tưởng, kính phục và quý mến anh. Hôm kia, khi nghe tin luật sư Lê Công Định bị bắt, tôi sửng sốt không nói thành lời, một sự bám víu mong manh rằng có sự nhầm lẫn nào đó đã không còn chỗ dựa khi tôi tìm thấy một loạt báo trong nước đăng tin về vụ bắt anh. Như mọi kẻ nhút nhát nhưng mơ mộng, tôi không tham gia một phong trào dân chủ nào nhưng niềm hy vọng mong mỏi một đất nước Việt nam dân chủ giàu mạnh luôn luôn thường trực trong tôi. Ngày hôm kia, 13-6, niềm hy vọng đó như bị một cái tát thật mạnh, mấy ngày trôi qua mà cảm giác đờ đẫn vẫn còn. Chỉ còn biết tự nhắc mình bình tâm chờ đợi, mọi chuyện còn chưa sáng tỏ.

Đọc những bài báo của anh Định, tôi đã nghĩ đến một đất nước Việt nam cải cách dần dần thông qua con đường pháp luật mà trở nên dân chủ hơn, con người được tôn trọng hơn, tôi cũng nghĩ về một nền pháp trị nghiêm minh khiến nạn tham nhũng, cửa quyền bị đánh bại, môi trường tự nhiên được bảo vệ…

Khi những bài báo của anh, viết về anh được đăng không chỉ BBC mà ở cả các báo chính thống như Tia sáng, Tuổi trẻ… tôi đã nghĩ đến sự cởi mở chấp nhận những ý kiến mới từ phía nhà nước, điều đó khiến tôi càng thêm hy vọng vào sự đổi mới chắc chắn, vững vàng hợp lòng dân. Anh Định là một trong số những người mà tôi tin rằng sẽ làm cho con đường này trở nên rõ ràng sáng sủa. Tôi mong muốn một sự đổi mới dần dần ôn hòa đưa đất nước đến phồn vinh hạnh phúc.

Tôi không rõ anh Định bị luận tội dựa vào những bằng chứng gì, việc đó chưa được công bố rõ ràng trên báo chí, còn một phiên tòa của chính quyền, còn sự đánh giá của nhân dân, xa hơn nữa là đánh giá của lịch sử trong cái nhìn của tương lai. Thời gian sẽ cho câu trả lời, tôi không muốn kết luận gì ở đây. Tôi chỉ muốn nói rằng tôi đã rất vui khi đọc những bài báo của anh giữa muôn vàn những bài báo khác và nghĩ về anh như một người tâm huyết, hiểu biết, muốn đưa đất nước đi lên.

Mười hai tháng sáu

Trăng của nhà ai trăng một phương
Nơi đây rượu đắng mưa đêm trường
Ờ, đêm tháng sáu mười hai nhỉ
Tố của Hoàng ơi! Hỡi nhớ thương

Là thế, là thôi, là thế đó
Mười năm thôi thế mộng tan tành
Mười năm trăng cũ ai nguyền ước?
Tố của Hoàng ơi! Tố của anh

Tháng sáu mười hai - từ nay nhé
Chung đôi – từ đấy nhé lìa đôi
Em xa lạ quá đâu còn phải
Tố của Hoàng xưa, Tố của tôi

Men khói đêm nay sầu dựng mộ
Bia đề tháng sáu, ghi mười hai
Tình ta ta tiếc cuồng ta khóc
Tố của Hoàng nay Tố của ai!

Tay gõ vào bia mười ngón rập
Mười năm theo máu hận trào rơi
Học làm Trang Tử thiêu cơ nghiệp
Khúc Cổ Bồn Ca gõ hát chơi

Kiều Thu hề Tố em ơi
Ta đang lừa dối tơi bời Mái Tây
Hàm ca nhịp gõ khói bay
Hồ Xừ Xang Xế bàn tay điên cuồng

Kiều Thu hề trọn kiếp thương
Sầu cao ngùn ngụt mấy đường tơ khô
Xừ Xang Xế Xự Xang Hồ
Bàn tay nhịp gõ điên rồ khói lên

Kiều Thu hề Tố hỡi em!
Nghiêng chân rốn bể mà xem lửa bùng
Xế Hồ Xang khói mờ rung
Nhịp vương sầu tỏa năm cung ngút ngàn

VŨ HOÀNG CHƯƠNG

No Reservations - Vietnam

Hai mẹ con mình tình cờ xem được loạt phim này thấy rất thích, con trai bảo: "Con thấy người nước ngoài làm phim về Việt nam hay hơn là người Việt nam làm phim về Việt nam". Mình chẳng biết nói sao.
No Reservations có nghĩa là không cần đặt trước, kể về thức ăn trong các chuyến đi du lịch đến các nơi trên thế giới, đây là một chương trình TV do ông Anthony Bourdain làm.

No Reservations - Vietnam part 1

No Reservations - Vietnam part 2

No Reservations - Vietnam part 3

No Reservations - Vietnam part 4

No Reservations - Vietnam part 5

Nghĩ lan man lúc sớm mai

Nhiều khi có câu thơ chạy ngang qua khi tôi đang làm gì đó, điều này khiến tôi phải lựa chọn hoặc là tiếp tục việc đang làm hoặc là trôi theo câu thơ xem nó dắt ý nghĩ của mình đến tận đâu. Thơ có lúc đã khiến tôi chẳng làm gì đươc tập trung và để tiếp tục một cuộc sống bình thường nhiều sức ép tôi đành phải lựa chọn. Một thời gian dài tôi bỏ mặc những câu thơ và mọi thứ có vẻ rất ổn trừ việc những câu thơ chạy ngang mãi là những câu đứt quãng không thành hình nối những công việc của tôi việc nào cũng cần gấp, việc nào cũng không thể bỏ qua. Một sớm mai thức dậy, thấy lòng mình yên tĩnh nhưng thiếu vắng một cái gì đó, như mảnh vườn lặng ngắt tiếng chim, như khe đá không có dòng nước nhỏ róc rách. Chợt nghĩ cái tôi thiếu có lẽ là thơ, tôi ngồi vào bàn và cố nhớ lại những câu thơ có lúc đã chạy ngang qua, hóa ra chúng đã tan tác tự lúc nào.

Cuộc tìm kiếm khiến tôi nghĩ nhiều hơn về thơ và về việc làm thơ của mình. Chẳng bao giờ tôi nghĩ mình là thi sĩ, ngay cả khi bạn bè có người gọi tôi như vậy. Không phải chỉ vì tôi thấy thơ tôi không hay mà vì từ trong sâu thẳm tôi biết tấm tình của tôi với thơ là một tấm tình không trọn vẹn. Người tình nhấp nhổm là tôi đã không dám đặt cả cuộc đời vào tay người tình Thơ, ngay cả trong những phút giây say đắm nhất tôi vẫn hé mắt tìm lối thoái lui. Thơ đến với tôi trìu mến, hấp dẫn khó cưỡng còn tôi thì lần lữa đáp lại bằng những cuộc phân thân ngắn ngủi vội vàng dù có kéo theo nhiều ám ảnh. Tôi có nói tôi yêu Thơ bao nhiêu thì mối tình của tôi với Thơ vẫn chỉ là mối tình không chính thức. Một sớm mai thấy buồn khi thơ đã bỏ đi, mới thấy những người dành trọn cuộc sống cho thơ, điên vì thơ, chết vì thơ là những kẻ hạnh phúc.

Viết những câu vần vèo đúng niêm luật thành một bài thơ không khó nhưng đó chỉ là trò chơi sắp xếp từ ngữ. Danh từ, động từ, tính từ bạn nào vào chỗ ấy sắp hàng, có thể bài thơ bóng bảy kêu vang vang nhưng đấy chỉ là thứ thơ giả hiệu của một người tình giả hiệu, có lúc tôi cũng làm vậy và tức khắc thấy chán ngán bản thân mình vô kể.

Tôi thèm thấy những từ ngữ hồn nhiên nối nhau như nước chảy thành dòng, dòng trôi đi mang những tâm tình về nơi xa ngái. Cũng có khi dòng cuộn xoáy dâng trào và ai đó nghe được trong khoảng cách giữa những câu thơ tiếng dạt dào sóng vỗ, khi ấy là khi người và thơ đã hòa tan vào nhau làm một trong dòng chảy kỳ diệu, chảy mãi không ngừng...